İnşaat projelerinde “şantiye şefi” genellikle mühendislik temelli bir görev gibi algılansa da, birçok mimar bu göreve talip olmakta veya sahada bu sorumluluğu zaten üstlenmektedir. Peki gerçekten bir mimar şantiye şefi olabilir mi? Bu görev yasal mıdır, sektörde yaygın mıdır, avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Bu yazıda, hem yönetmelikler çerçevesinde hem de sahadaki uygulamalara göre mimarların şantiye şefi olma durumunu tüm yönleriyle inceliyoruz.
Şantiye Şefi Kimdir? Ne Yapar?
Şantiye şefi, bir inşaat projesinde uygulamanın, güvenliğin, iş takibinin ve teknik koordinasyonun baş sorumlusudur. Temel görevleri şunlardır:
- Proje ve uygulama koordinasyonu
- Günlük iş takibi ve kontrol
- İş güvenliği gözetimi
- Malzeme ve işçilik denetimi
- Yapı denetim ve belediyeye karşı sorumluluk
- Tutanak ve raporların takibi
Bu görev, teknik bir bilgi ve sahada karar verebilme becerisi gerektirir.
Yasal Mevzuata Göre: Mimar Şantiye Şefi Olabilir mi?
Evet, mimarlar şantiye şefi olabilir. Bu durum, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği ve Şantiye Şefliği Hakkında Tebliğ‘de açıkça belirtilmiştir.
İlgili Madde (Özet):
“Mimarlar, inşaat mühendisleri, makine mühendisleri, elektrik mühendisleri ve teknik öğretmenler, şantiye şefi olarak görev alabilirler.”
Ancak burada dikkat edilmesi gereken bazı sınırlamalar vardır:
Yapı sınıfı ve alan sınırlandırmaları:
Yapı Grubu | Mimarın Şantiye Şefi Olabileceği Durum |
1. ve 2. Sınıf Yapılar | Mimarlar şantiye şefi olabilir |
3. Sınıf Yapılar | Şartlı olabilir (yerel idare onayı gerekebilir) |
4. ve 5. Sınıf Yapılar | Genellikle sadece inşaat mühendisleri olabilir |
Yani mimarlar genellikle konut, villa, küçük iş yerleri, basit yapılar gibi düşük ve orta karmaşıklıktaki projelerde şantiye şefi olabilir. Ancak karmaşık, yüksek katlı, büyük ölçekli projelerde bu yetki mühendislik branşlarına kayabilir.
Sahada Mimar Şantiye Şefi Olursa Ne Olur?
Sahada mimarların şantiye şefliği yapması oldukça yaygındır. Özellikle;
- Kendi ofisini kurmuş mimarlar
- Küçük ölçekli inşaat yapan mimari tasarımcılar
- Kırsal alanlarda proje üstlenen mimarlar
sıklıkla bu rolü de üstlenir.
Avantajları:
- Mimari detaylara hâkim olma
- Estetik ve teknik uyumu sağlama
- Proje çizeni olarak uygulamayı iyi yorumlayabilme
- Sahada daha güçlü tasarım kontrolü
Dezavantajları:
- Statik, mekanik, elektrik gibi branşlarda eksiklik hissedilebilir
- Uygulama kararı vermede saha deneyimi şarttır
- Teknik personel ve ustalar, mimar şefe karşı ilk etapta direnç gösterebilir
- Şantiye iş güvenliği ve yönetimi mimarlık eğitiminde çok az işlenir
Mimarların Şantiye Şefi Olması İçin Gerekenler
- Diploma ve Oda Kaydı: TMMOB Mimarlar Odası’na kayıtlı olmak
- İSG Eğitimi (İsteğe Bağlı Ama Tavsiye Edilir)
- Saha Deneyimi: En azından birkaç uygulama projesinde yer almış olmak
- Proje Okuma ve Takip Becerisi
- İyi bir iş organizasyonu yeteneği
Gerçek Hayattan Bir Örnek
Mimar Ayşe K., Ankara’da kendi çizdiği 3 katlı butik apartman projesinin şantiye şefliğini üstlenmişti. Projede iç-dış cephe detaylarını birebir sahaya yansıttı. Uygulama aşamasında statik proje ile yaşadığı küçük uyumsuzlukları mimar gözüyle fark etti ve çözüme ulaştırdı. Bu durum hem maliyeti azalttı hem de kaliteyi artırdı.
Mimarların Şantiye Şefi Olurken Dikkat Etmesi Gerekenler
- Sahada uygulama bilgisi olmazsa olmazdır.
- Proje çizmek ile projeyi inşa ettirmek çok farklıdır.
- Ekip yönetimi, malzeme bilgisi ve zaman yönetimi konusunda pratik eğitim alınmalıdır.
- İş güvenliği mevzuatı mutlaka öğrenilmelidir.
- Proje büyüdükçe, branş mühendisleriyle koordinasyon şarttır.
Mimarlar Şantiye Şefi Olabilir Ama…
Evet, mimarlar yasal olarak şantiye şefi olabilir. Ancak bu görev ciddi bir saha deneyimi ve teknik bilgi gerektirir. Özellikle proje çapı büyüdükçe bu görev daha fazla teknik risk içerir.
Mimar olarak şantiye şefliği yapmak istiyorsanız:
- Küçük projelerle başlayın
- Sahaya sık inin
- Ustalardan çekinmeden öğrenin
- Tüm proje disiplinleriyle (statik, mekanik, elektrik) birlikte çalışmayı öğrenin
Unutmayın:
“Bir yapının tasarımcısı olmak ayrı, onu sahada yaşatmak bambaşka bir meslektir.”
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Mimar olarak şantiye şefi olursam statik sorumluluk da alır mıyım?
Hayır, statik proje ve uygulamanın sorumluluğu ilgili inşaat mühendisindedir. Siz uygulama koordinasyonundan sorumlu olursunuz.
Mimarlık mezunu yeni biri şantiye şefi olabilir mi?
Yasal olarak evet, ancak tecrübe şarttır. En azından deneyimli bir şefle birlikte çalışmak önerilir.
Mimar şantiye şefliği yapmak için belge almalı mı?
Ekstra bir belge gerekmez. Diploma ve oda kaydı yeterlidir. Ancak iş güvenliği ve uygulama eğitimleri almak çok faydalı olur.